اماميه

اماميّه، نام عمومي فرقه‏هايي است که به امامت بلافصل علي بن ابيطالب‏عليه السلام و فرزندان او معتقدند. [1] .
از ديدگاه آنان، جهان از امام تهي نتواند بود و منتظر خروج واپسين امام هستند که در آخِرُالزّمان ظهور مي‏کند و جهان را پس از آنکه پر از ستم و بيداد شده، مالامال از عدل و داد مي‏فرمايد.
«امام» (از ريشه امّ) به معناي قصد کردن است و «امام» کسي است که مقتدا و پيشواي ديگران باشد. به قافله سالار نيز امام گويند. [2] .
در قران کريم به معناي راهنما و دليل و... آمده است. پيش نماز را نيز امام گويند و به اين معنا نخستين امام مسلمين حضرت ختمي مرتبت بود و پس از وي پيشوايي و پيش نمازي به جانشينان او رسيد. [3] .
«امامت» در شيعه رياست عامّه مسلمانان در امور دين و دنيا و نيابت از پيامبرصلي الله عليه وآله است. عقلاً واجب است که پيغمبر براي خود جانشيني تعيين کند؛ زيرا امامت «لطف خداوند» بر بشر است و اگر براي مردمان پيشواي عادلي باشد که از او اطاعت کنند تا حق مظلوم را از ظالم بستاند و ستمگران را از بيداد و ستم باز دارد و مردم را به صلاح و سداد آورد؛ موجب خير دنيا و آخرت ايشان خواهد بود.
در نظر شيعه اماميّه، امام بايد داراي اوصاف و شرايطي باشد:
يکم. بايد «معصوم» باشد؛ يعني، با وجود قدرت بر انجام فعل، هيچ انگيزه‏اي بر ترک طاعت و ارتکاب معصيت عمداً و يا سهواً در او وجود نداشته باشد.
دوم. امام بايد «مَنصُوصٌ عليه» باشد؛ زيرا عصمت از امور باطني است و کسي جز خداوند بر آن آگاه نيست. پس خداوند - که بر عصمت او دانا است - بايد به امامت او به نص حکم کند و يا کرامتي از امام صادر شود، که صدق دعوي او را برساند.
سوم. امام بايد «اَفْضَل» مردم زمان خود باشد.
چهارم. امام بر حق بعد از پيامبر اکرم‏صلي الله عليه وآله، حضرت علي‏عليه السلام و بعد از آن يازده فرزند او هستند که همه معصوم و در عهد خود افضل خلايق بودند. آنان به نص صريح امام قبلي، به اين مقام تعيين شده‏اند.
همچنين شيعيان اماميّه اثني عشريه معتقدند: امامان داراي «علم لَدُنّي» هستند و آن علمي است که مفهوم تمام دين و علوم غيبي و همه دانستني‏هاي جهان را در بر مي‏گيرد. اين علم لدني و مخفي، بر حضرت علي‏عليه السلام مکشوف شد و از آن حضرت پياپي به ديگر امامان منتقل گرديد، بنابراين امام از همه وقايع گذشته و آينده جهان اطلاع دارد. همچنين معتقدند: به جاي «وحي» - که بر پيغمبران نازل مي‏گردد - امامان ملهم از غيب هستند و خداوند امور غيبي را به آنان الهام مي‏کند.
و ايشان را از اسرار عالم آگاه مي‏سازد؛ با اين فرق که پيغمبرصلي الله عليه وآله جبرئيل را مي‏ديد و کلام او را مي‏شنيد؛ اما امام کلام جبرئيل را مي‏شنود ولي او را نمي‏بيند.
از ديدگاه شيعه اماميّه، وجود امام بر روي زمين، دليل «لطف خداوند» بر خلايق است. حکمت و عدالت اقتضاي چنين لطفي را مي‏کند؛ از اين جهت خداوند در هر عصري امامي را بر مردم مي‏گمارد، تا هادي و رهبر ايشان باشد و آنان را از خطا و گمراهي نگه دارد.

پی نوشت ها:
[1] شهرستاني، الملل والنحل، ج 1، ص 179.
[2] لسان العرب، ج 12، ص 24؛ مجمع البحرين، ج 6، ص 14.
[3] ر.ک: يس (36)، آيه 12؛ بقره (2)، آيه 124؛ هود (11)، آيه 17؛ فرقان (25)، آيه 74؛ احقاف (46)، آيه 12.



اثني عشري
«اثني عشري» يا «دوازده امامي» پر جمعيت‏ترين فرقه‏هاي شيعه هستند. آنان معتقد به دوازده امامند که با حضرت علي‏عليه السلام آغاز مي‏شود و به محمدبن حسن مهدي آل‏محمدصلي الله عليه وآله ختم مي‏گردد. [1] .
ايشان دلايل فراواني از آيات قرآن و احاديث نبوي بر امامت علي‏عليه السلام اقامه نموده و امامت آن حضرت را به نص صريح از طرف‏خداوند دانسته‏اند. همچنين معتقدند: پيامبر اکرم‏صلي الله عليه وآله از طرف خداوند، تمامي امامان دوازده‏گانه را معرفي کرده است. [2] .
آنان، امامان را مانند پيامبر، ملهم از جانب خدا مي‏دانند و مي‏گويند: امام رياست عامّه دارد و مقام او ما فوق بشر عادي است و از آن روزي که خداوند آدم را آفريد، نور خود را در برگزيدگان خويش - از حضرت نوح، ابراهيم، موسي و عيسي‏عليهم السلام گرفته تا به حضرت محمدصلي الله عليه وآله، خاتم‏الانبيا - سرايت داد و از وي آن نور را به اوصياي او، ائمه طاهرين‏عليهم السلام، سريان داد و همان نور و روح خدايي است که در امام عصرعليه السلام تجلّي مي‏کند و او را از سطح بشر عادي فراتر مي‏برد وي را قادر مي‏سازد که قرن‏ها؛ بلکه هزاران سال بي هيچ گزند و آزار و بدون ضعف و پيري، با بدن جسماني - که در بشر عادي موجب کون و فساد است - زندگي کند و در زمان مناسب به امر خداوند از پس پرده غيب ظهور فرمايد.

پی نوشت ها:
[1] ر.ک: شهرستاني، الملل‏والنحل، ج 1، ص 187.
[2] ر.ک: الکافي، ج 1، ص 527؛ کمال‏الدين و تمام النعمة، ج 1، ص 261؛ عيون اخبارالرضاعليه السلام، ج 1، ص 65؛ کتاب الغيبة، ص 150.