کتاب منتخب الاثر، نوشته حضرت آيتاللّه شيخ لطف اللّه صافي گلپايگاني يکي از مراجع تقليد حاضر است. وي اين کتاب را با ذوق سرشار و حسن سليقه تحسين برانگيز خود، در ده فصل و يکصد باب به رشته تحرير در آورده و احاديث وارده از رسول اکرمصلي الله عليه وآله و ائمه اطهارعليهم السلام را با اسلوبي بديع، تنظيم کرده است. ايشان متن کامل احاديث را بدون تقطيع، به صورت کامل و مستند از کتابهاي چاپي و خطي مورد اعتماد و استناد، با دقت هر چه تمامتر نقل کرده است.
امتياز بزرگ اين اثر ماندگار، به اسلوب کاملاً ابتکاري آن مربوط ميشود. بدين گونه که به هنگام نقل هر حديثي، قسمتهاي مختلف آن را بررسي کرده، يکي از آنها را - که گوياتر، رساتر و مهمتر تشخيص داده است - برگزيده و متن کامل حديث را در بابي که رابطه نزديکتر با محتواي قسمت برگزيده حديث دارد، درج کرده است. سپس سند و متن و منبع آن را در آنجا ذکر کرده و قسمتهاي ديگر هر حديثي را با ابواب صدگانه تطبيق داده است.
در پايان هر بابي نيز تذکر داده که احاديث ياد شده در فلان فصل و فلان باب نيز بر اين موضوع دلالت دارد.
اين شيوه زيبا از آسيبهاي تقطيع حديث محفوظ مانده، حجم کتاب نيز افزايش نيافته و چيزي ناگفته نمانده است.
اين اسلوب سودمند و ديگر امتيازات فراوان کتاب، موجب شده که در طول پنجاه سالي که از تأليف آن گذشته، همواره مورد توجه پژوهشگران قرار بگيرد و در کنار آثار ارزشمندي چون: غيبت نعماني، غيبت طوسي و کمالالدين صدوق از کتابهاي پايه و مرجع به شمار آيد و به عنوان يک منبع مورد اعتماد و استناد شناخته شود.
ديگر ويژگيهاي کتاب
1. جامعيت کم نظير کتاب (در حجم محدود و صفحات معدود، به 6217 عنوان اشاره نموده است).
2. تتبع بسيار گسترده مؤلف (830 حديث در اين اثر ارزشمند گرد آمده است).
3. دسترسي به منابع فراوان (به رغم محدوديت ايام تأليف، از 94 منبع حديثي شيعه و 63 منبع حديثي عامّه استفاده شده است).
4. مراجعه مستقيم به منابع و پرهيز از اعتماد به نقل ديگران.
5. مراجعه به منابع مختلف براي درج متقن حديث (معمولاً به نقل منبع اصلي بسنده نکرده و اختلاف نسخ را تذکر داده است).
6. مراجعه به نسخههاي خطي (مانند نسخههاي مختلف کفايةالاثر که در آن هنگام به چاپ نرسيده بود).
7. توضيح احاديث مشکل در پاورقي
8. توضيح نکات ادبي، لغوي، تفسيري، کلامي و رجالي فراوان در پاورقيها.
عناوين فصلهاي کتاب:
1. اشاره به احاديثي که به صراحت بر تعداد امامان دلالت ميکند و تصريح دارد که امامان معصومعليهم السلام به تعداد نقباي بني اسرائيل دوازده تن بودند.
2. احاديث مشتمل بر نويد ظهور آخرين مصلح غيبي، از عترت رسول اکرمصلي الله عليه وآله از تبار حضرت زهراعليها السلام از نسل امام عليعليه السلام از اولاد امام حسينعليه السلام و از صلب امام حسن عسکريعليه السلام.
3. تاريخ ولادت حجّت يزدان، سرگذشت امام گرامي، معجزات حضرت ولي عصرعليه السلام و داستان نيک بختاني که در عهد امام عسکريعليه السلام توفيق تشرف به محضر قبله موعود را پيدا کردند.
4. معجزات حضرت بقية اللّه عليه السلام در غيبت صغري، زندگاني نواب خاصّ و داستان باريافتگان بهپيشگاه آن حضرت، پس از شهادت امام حسن عسکريعليه السلام.
5. معجزات حضرت ولي عصرعليه السلام در غيبت کبري و سرگذشت سعادتمنداني که در عصر غيبت کبري به محضر مقدس آن حضرت شرفياب شدهاند.
6. کيفيت ظهور، نشانهها و فتنههاي پيش از ظهور، سال و ماه و محل ظهور، خروج سفياني و دجّال، صيحه آسماني، کيفيت بيعت و ممنوعيت تعيين وقت.
7. فتوحات بينظير، ظاهر شدن گنجهاي زير زمين، فرود آمدن حضرت عيسيعليه السلام؛ کشتن دجّال، پيکار با سفياني، تکامل عقلها، آباداني جهان و پر شدن زمين با عدل و داد.
8. فضايل و مناقب اصحاب خاصّ مهديعليه السلام (313 نفر) و رشادت و صلابت آنان.
9. مدت حکومت، دعوت، سيرت، خوراک، پوشاک و شيوه زندگي آن حضرت.
10. انتظار فرج، وظايف شيعيان در عهد غيبت، فضيلت درک محضر، پيروي و اعتقاد به آن حضرت، حرمت انکار، کيفيت تسليم بر آن حضرت و برخي از دعاهاي صادره از ناحيه مقدسه.
اين کتاب در مدت پنجاه سال گذشته، دهها بار در تهران، قم و بيروت تجديد چاپ شده و مورد استفاده، استشهاد و استناد پژوهشگران قرار گرفته است.
توجه خاصّ پژوهشگران به اين اثر ارزشمند، مؤلف بزرگوار را بر آن داشت که بار ديگر مجامع حديثي آن را بررسي کند و يافتههاي جديدي را در جاي جاي کتاب قرار دهد و آن را با گسترش و افزايش چشمگيري، به پژوهشگران تقديم دارد.
اين کتاب اينک در سه مجلد با امتيازهاي فراواني منتشر شده است. [1] .
پی نوشتها:
[1] ر.ک: مقاله برگزيده آثار در طول قرون و آثار، مشعل جاويد، علياکبر مهديپور، ص 182 - 175.
