اوليننايب خاصّ حضرت مهديعليه السلام «ابوعمرو عثمان بن سعيد عمري بود. شيخ طوسيرحمه الله در «کتاب الغيبة» درباره سفراي حضرت و اولين ايشان چنين نوشته است: «سفرايي که از جانب ائمه اطهارعليهم السلام به نيکي ياد شدهاند، نخستين آنان مرد بزرگواري است که حضرت امام هاديعليه السلام و امام عسکريعليه السلام او را توثيق فرمودهاند و او شيخ موثق ابوعمر عثمان بن سعيد عمري است». [1] .
نام وي «عثمان بن سعيد»، کنيهاش «ابوعمرو» و لقبش «العمري»، «سمّان»، «اسدي» و «عسکري» ميباشد.
علت ملقب شدن به «سمّان» اين بود که به تجارت روغن ميپرداخت تا اين کار، مسؤوليت اصلي او را بپوشاند و از شرّ حکومت حفظش نمايد. [2] .
شيعه، اموال و نامهها را به ايشان ميرساندند و وي آنها را در پوست گوسفند و امثال آن - که به عنوان ظرف روغن به کار ميبرد - مينهاد تا کسي به آنها پي نبرد. آن گاه آنها را به سوي امامعليه السلام ميفرستاد. [3] .
وي از ياران، اصحاب و شاگردان مورد وثوق امام دهم و امام يازدهم بود. او مردي جليل القدر و مورد اطمينان بود که از يازده سالگي در محضر امام هاديعليه السلام به خدمتگزاري و کسب فقه و حديث و تعاليم اسلامي اشتغال داشت و شاگردِ تربيت يافته، در زير سايه ولايت و امامت بود.
شيخ عباس قمي در کتاب شريف سفينةالبحار، در اين باره چنين مينويسد: «ابوعمرو عثمان بن سعيد سمّان عمري، نخستين نايب از «نوّاب اربعه» است و مطالبي که در جلالت قدر و عدالت و امانت او بيان شده، به اندازهاي زياد است که قابل ذکر نيست. ايشان بزرگوارتر و مشهورتر از آن است که مثل بنده، بتواند او را توصيف کند». [4] .
شايد يکي از دلايلي که ايشان در محضر دو امام قبل از حضرت مهديعليه السلام قرار گرفته بود، براي اين بود که ديگر کسي در شأن و عظمت او ترديد نداشته و به راحتي نيابت او از طرف حضرت مهديعليه السلام را بپذيرد.
از احمدبن اسحاق نقل شده است: «از حضرت هاديعليه السلام سؤال کردم: با چه کسي معامله کنيم؟ و از چه کسي مطلب را بگيريم؟ و گفته چه کسي را بپذيريم؟ امام فرمود: عمري مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند قطعاً از من ميرساند و آنچه را از قول من براي تو گويد، قطعاً از من ميگويد. سخن وي را گوش کرده اطاعت نما؛ زيرا او مورد اعتماد و امين است». [5] .
وي پس از سپري شدن عمر شريفش، به دستور حضرت مهديعليه السلام، فرزندش محمدبن عثمان را پس از خود به عنوان نايب خاصّ منصوب کرد. البته پيش از اين، فرزند عثمان بن سعيد از سوي امام عسکريعليه السلام به عنوان فردي مورد وثوق براي فرزندش حضرت مهديعليه السلام معيّن شده بود. [6] .
پی نوشت ها:
[1] کتاب الغيبة، ص 353.
[2] ر.ک: همان، ص 354.
[3] همان، ص 353، ح 314.
[4] سفينةالبحار، ج 6، ص 143.
[5] الکافي، ج 1، ص 320؛ کتاب الغيبة، ص 354، ح 315.
[6] ر.ک: کتاب الغيبة، ص 356.
