اهميت زيارت امام رضا(ع)

بخش ششم از سلسله مقالات گوهر دیدار:

زيارت ائمه عليهم السلام، از مصاديق بارز مودت است، چرا كه وقتي گفته مي‌شود « نسبت به اهل بيت مودت بورزيد » يعني آنها را بايد از صميم قلب دوست داشته باشيم و علاوه بر آن، محبت قلبي خود را نسبت به ايشان در اخلاق و رفتار وگفتار خويش هويدا سازيم.و زيارت بهترين راه براي نشان داد و تقويت آن محبت قلبي است. بديهي است وقتي محبت انسان كاملي در قلب ما بنشيند، مايليم به ديدنش برويم و او را از نزديك زيارت كنيم . با او سخن بگوييم و كلامش را بشنويم راه و رسم زندگي اش را بياموزيم و آن را سرمش خود قرار دهيم . هر چه معرفت و شناخت ما نسبت به آن شخص زيادتر شود، به همان اندازه آتش اشتياق ما نسبت به او شعله‌ورتر، و شوق ديدار و زيارت او در ما بيشتر مي‌شود .

از قول امام هشتم ،عليه السلام آمده است كه خداوند با اهل مودت پيمان وفاداري بسته و هم ايشانند كه حق رسالت را به جاي مي آورند.(1) حال در روايتي ديگر امام رضاعليه السلام يكي از راههاي كامل كردن وفاي به عهد و به جاي آوردن حق آن را زيارت قبور ائمه، عليهم السلام برشمردند :

« أن لكل أمام عهداً في عنق اوليائه و شيعته و إن من تمام الوفاء بالعهد و حسن الأداء زياره قبورهم ..» (2)

( همانا هر امامي، عهد و پيماني برگردن دوستان و شيعيانش دارد، و به راستي زيارت كردن قبور ايشان از راههاي كامل كردن وفاي به عهده و نيكو به جاي آوردن آن است)

در واقع زيارت، نشانه‌ي وفاداري صادقانه‌ي هر مأمومي است نسبت به سلطه‌ي جليله‌ي امامت و ولايت عليهم السلام كه اين خود از مصاديق بارز مودت و اظهار محبت نسبت به آن خاندان است .

همچنين زيارت، اعلان بيزاري از دشمنان اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و اظهار تنفر از همه‌ي گمراهان و ناپاكان و ناپاكي‌هاست نيز زيارت، زمزمه‌ي محبت وترنم عاشقانه‌اي است با مقربان و واسطان فيض الهي براي جلب رحمت و شفاعت و مغفرت پروردگار .

و بالاخره زيارت، پيوند معنوي و روحاني است با انسانهاي كاملي كه نظام آفرينش به طفيل آنها برپا شده و سلسله‌ي قدرتشان به اذن پروردگار ،‌تمام هستي را فرا گرفته است .

عهد و پيمان خود را با سلسله‌ي امامت به ياد آوريم

عهد و پيماني كه ما با خدا و رسولش نسبت به اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله بسته‌‌ايم، بر سر « اطاعت » است .اطاعت وتسليم محض، فقط در برابر آنها يعني همواره سعي نماييم در هر كاري تنها موافق ميل و خواست آنان رفتار كنيم و در برابر ايشان هيچگونه رأي و تضميني از خود نداشته باشيم و وقتي اين فراز را از زيارت جامعه خطاب به آن بزرگواران ميخوانيم، واقعاً در رفتار و كردار خويش نيز نشان دهيم كه :

« ..... سلم لمن سالمكم و حرب لمن حاربكم ،‌محقق لما حققتم ،مبطل لما ابطلتم، مطيع لكم ....»

( من با هر كه با شما سازش كند، مي‌سازم ؛ و با هر كه سر جنگ باشما داشته باشد، مي‌جنگم آنچه را كه شما حقيقت و درست مي خوانيد، من نيز درست ميدانم ؛ و آنچه را كه شما باطل مي‌شماريد، من هم باطل مي‌پندارم . من كاملاً مطيع و فرمانبر شمايم...)

حال با حضور خود بر سر مزار هر يك از امامان عليه السلام اين عهد را به ياد مي آوريم و وفاداري خويش رانسبت به آن خاندان اعلان مينماييم و پيماني مجدد و ميثاقي محكم‌تر از قبل با ايشان مي‌بنديم .

وفاداري يكپارچه‌ي شيعيان نسبت به عهدشان امر فرج را جلو مياندازد

به راستي اگر همه‌ي مردم با دل‌هايي يك پارچه و منسجم بر اين عهد و پيمان وفادار باشند و همچون سلمان و ابوذر و مقداد و ياران حضرت سيدالشهداء عليه السلام، مستقيم و استوار بر سر آن بايستند، به سعادت ديدار امام زمانشان نيز نايل خواهند شد و با معرفت كامل و شناخت حقيقي از فيض حضور ايشان بهره‌مند خواهند گرديد . اين بشارت را امام عصرعجل الله تعالي فرجه الشريف در توقيعي چنين، به ما داده است :

« لو أن أشياعنا- وفقهم الله لطاعته - علي اجتماع من القلوب في الوفاء بالعهد عليهم، لما تأخر عنهم اليمن لقائنا و لتعجب لهم السعاده بمشاهدتنا علي حق المعرفه و صدقها منهم بنا .» (3)

(‌به راستي اگر شيعيان ما كه خداي آنان را بر طاعتش توفيق دهد، با دلهايي يكپارچه و منسجم بر عهد خويش وفادار باشند ،به يمن لقاي ما نايل مي‌شوند و لحظه‌اي هم در آن تأخير نمي افتد، و بسيار زود سعادت ديدار ما به آنان روي مي‌آورد، ديداري كه با شناخت حقيقي و درست ايشان نسبت به ما همراه است .

پس يادآوري آن عهد و پيمان به بهانه‌ي زيارت قبور ائمه‌ عليهم السلام و اعلان وفاداري منسجم نيست به آن با زبان و عمل خويش، امر فرج را جلو مي‌اندازد و زمينه‌ي ديدار واقعي و درك محضر آنان را بسيار زود فراهم مي آورد .

عهد و پيمان با اهل بيت عليه السلام بدون « تبري » پذيرفته نيست .

روشن است كه وفاداري به عهد و پيمان امامت و ولايت عليه السلام بدون بيزاري جستن از دشمنان ايشان و دوري نمودن از گمراهان و امور ناپسند ايشان،تحقق نمي‌يابد به عبارت ديگر هر جا سخن از «‌ تولي » است، «تبري» نيز همراه آن است . تا گوهر دين جلوه‌اي تمام عيار به خود گيرد .

سليمان أعمش از امام صادق عليه السلام به نقل از آباء گراميشان روايت كرده كه رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود :

« اي علي ! قسم به كسي كه مرا به نبوت برانگيخته و از جميع خلائق برگزيده است، اگر بنده‌اي خدا را هزار سال عبادت كند، اين عبادت مقبول درگاه خدا نمي‌گردد ،‌مگر به ولايت تو و ولايت امامان از فرزندان تو، و حقيقت آنكه ولايت تو مقبول نمي‌افتد مگر به برائت و بيزاري از دشمنان تو و دشمنان امامان از فرزندان تو . اين مطلبي است كه جبرئيل به من خبر داده پس هر كه مي‌خواهد بپذيرد و مومن شود و هر كه مي خواهد انكار نموده كافر گردد.» (4)

در جايي ديگر آن حضرت فرمود :

« دروغ مي‌گويد كسي كه ادعاي محبت و دوستي ما را دارد و حال آن كه از دشمن ما بيزاري نمي جويد .» (5)

از بيان « تبري » در پيمان خويش غافل نشويم

از اين رو در همان زيارت جامعه كبيره خطاب به ائمه عليهم السلام، چنين مي‌گوييم:

« .... فمعكم معكم، لا مع غيركم، آمنت بكم و توليت آخركم بما توليت به أولكم، و برئت إلي الله عزوجل من أعدائكم و من الجبت و الطاغوت و الشياطين وحزبهم الظالمين لكم، الجاحدين لحقكم و المارقين من ولايتكم و الغاصبين لارثكم، الشاكين فيكم، المنحرفين عنكم و من كل وليجه دونكم ،‌و كل مطاع سواكم، و من الائمه الذين يدعون إلي النار ...»

(‌من در همه حال با شمايم و با غير شما نخواهم بود، به شما ايمان دارم و به آخرين امام از شما عقيده دارم، به همان دليل كه به نخستين امامتان معتقدم، و به سوي خدا بيزاري مي‌جويم از دشمنان شما و از « جبت و طاغوت » دو بت سركش اين امت، و از شيطانها و گروه آنان كه به شما ستم روا داشته ،منكر حقتان شدند، و از ولايت شما سر برتافتند، و ارث شما را غصب كرده، در حقانيت شما ترديد نمودند، و از طريق مستقيم شما منحرف گشتند، و بيزاري مي جويم از هر محرم اسراري غير از شما، از هر فرمانروايي غير از شما، و از آن دسته رهبراني كه مردم را به سوي آتش جهنم فرا مي‌خوانند .)

« تبري » را نيز در عمل نشان دهيم

به طوري كلي هر كس كه در مدار طاعت و بندگي خدا نباشد، گمراه است و بايد از او بيزاري جست ،تا به اهل طاعت و بندگي نزديك شد حتي از گناه و معصيت و نيز كساني كه اهل آن هستند، بايد دوري و اجتناب كرد چرا كه امام باقر عليه السلام فرموده است :

« هرگاه اراده كردي بداني در تو خيري وجود دارد، به دل خود نظر كن، پس اگر اهل طاعت را دوست مي داشت و از اهل معصيت متنفر بود، بدان در تو خير هست و اگر اهل معصيت را دوست مي‌داشت و با اهل طاعت دشمن بود، پس در تو خير نيست و خدا تو را دشمن مي‌دارد انسان با همان فرد يا چيزي همراه است كه محبتش را در دل دارد .» (6)

اگر بنا باشد محبت گناه و دوستي با اهل آن در قلب ما بنشيند، ديگر جايي براي محبت خدا و دوستي با اولياء او نمي ماند .

از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه روزي عيسي بن مريم عليه السلام به حواريون خود چنين گفت :

« تحببوا إلي الله و تقربوا إليه »

( با خدا دوستي كنيد و به او نزديك شويد )

حواريون گفتند : چگونه با خدا دوستي كنيم و به او نزديك شويم ؟

حضرت فرمود :

« ببغض أهل المعاصي، و التمسوا رضي الله بسخطهم »

( با بغض و دشمني نسبت به اهل معاصي و گناهان، رضا و خشنودي خدا را از راه خشم و ناراحتي آنها طلب نماييد .

البته « اهل گناه » بودن با « گناهكار » بودن متفاوت است . كسي كه در ارتكاب گناهي مداومت و اصرار ورزد و نسبت به آنها پشيمان و نادم نباشد، او اهل گناه است و گمراه و الا اگر گناهي از انسان سر زند، و بي‌ درنگ به جبران آن برآيد و توبه نمايد، او را اهل معاصي نمي‌خوانند .

امام صادق عليه السلام فرمود :

« هرگاه فرد مرتكب گناهي شود، در دلش نقطه‌ي سياهي پديد مي آيد، پس اگر توبه كند، آن سياهي محو مي شود . و اگر بر گناه خويش بيفزايد و به آن اصرار ورزد ( اهل گناه شود ) سياهي نيز افزايش يافته تا آنكه تمام دل و جانش را فرا ميگيرد، و ديگر اين فرد رستگار نخواهد شد !» (7)

به خداوند پناه مي‌بريم اگر به واسطه‌ي ارتكاب اعمال ناشايست، از رحمت الهي دور افتيم و مورد بي‌مهري اوليايش قرار گيريم .

پی نوشتها :

(1) عیون اخبار الرضا 1/181 تا 184.

(2) عیون اخبار الرضا ، باب 66 ، ح24.

(3) الاحتجاج 2 /602.

(4) بحارالانوار 27/199.

(5) بحارالانوار 27/58.

(6) اصول کافی 3 /192 ، باب «الحب فی الله و البغض فی الله».

(7) اصول کافی 3/کتاب ایمان و کفر ، باب گناهان ، ح 13.