دعا و قضا و قدر الهی

بخش دوم از سلسله مقالات دعا:

دعاي اميدوارانه تغيير دهنده‌ي قضاي الهي

معتقد بودن به اينكه امر مورد نظر ما تقدير شده است و مقدر شدن آن باعث مي شود كه دعا در آن تاثيري نداشته باشد ، در فرهنگ اهل بيت « عليهم السلام » اشتباه است .

امام صادق « عليه السلام » فرمودند :

يا ميسر ! ادع و لاتقل إن الأمر قد فُرِغَ منه (1)

اي ميسر ! دعا كن و مگو كه كار از كار گذشته ] و آنچه مقدر شده همان مي شود و دعاي من بي‌تاثير است [

عطا نتيجه‌ي درخواست

قضاي خداوند با دعا تغيير مي‌‌كند،(2) يعني مي‌توان با دعا بلاي مقدري را به تاخير انداخت ، يا نيكي و خيري را پيش كشيد ، به علاوه ، خداوند ، عطا و بخشش خود را منوط به درخواست ما فرموده است ، هر چه سوال ما و عرض حاجت ما و ذلت ما در برابر خدا بيشتر باشد ، بركت او بر ما نازلتر خواهد بود ، وگرنه لب فرو بستن از سوال ،نتيجه‌اي جز محروم ماندن از عطاي خدا ندارد .

امام صادق « عليه السلام » فرمودند :

.... و لو أن عبداً سده فاه لم يعط شيئاً فسل تعط يا ميسرا ! إنه ليس من باب يقرع إلا يوشك ان يفتح لصاحبه (3)

...و اگر بنده‌اي دهان خود را ببندد و درخواست نكند ، چيزي به او داده نمي‌شود پس درخواست كن تا به تو داده شود ! اي ميسر ! هيچ دري نيست كه كوبيده شود ، جز آنكه اميد آن مي‌رود كه به روي كوبنده باز گردد.

بخشنده‌ي عطيه‌هاي بزرگ ، همان عطا كننده‌ي نعمت‌هاي كوچك

گاه مي انديشيم كه درخواست ريزه كاري‌هاي زندگي از خداوند و طلب كوچكترين خواسته‌هايمان از او ، ضرورت ندارد . فكر مي‌كنيم حتماً بايد حاجت مهم و اضطرارآوري پيش آمده باشد كه دست دعايمان ، به دامن عنايت خداوند چنگ زند . اما حقيقت اين است كه بخشنده‌ي خواسته‌هاي بزرگ ، همان عطا بخش حاجت‌هاي ناچيز است و آنكه سختي‌هاي بزرگ را از سر ما مي‌گرداند و گرفتاري‌هاي عظيم را برايمان برطرف ميكند ، همو صاحب كوچك‌ترين احتياج‌ها و برآورنده‌ي ريزترين نيازهاست .

امام صادق « عليه السلام » مي‌فرمايند :

لاتتركوا صغيره لصغرها أن تدعوا بها إن صاحب الصغار هو صاحب الكبار (4)

هيچ حاجت كوچكي را به خاطر كوچكي‌اش رها نكنيد ،از اينكه ] برايش [ به درگاه خداوند ،‌ دعا كنيد . زيرا آنكه حاجات كوچك به دست اوست ، همان است كه حاجت بزرگ را در اختيار دارد .

دعا نه تنها وسيله كه هدف نيز هست

درست است كه دعا ،‌وسيله سبب و ابزاري است براي رفع حاجات و برطرف شدن نيازهايمان از خزانه‌ي غيب . اما نكته‌ي مهم اين است كه نگاه صرفاً ابزاري به دعا ،‌ديدي منصفانه مورد پسند خداوند نيست . به تعبيري ، دعا فقط يك جاده نيست كه از آن گذر كنيم تا به مقصود و مطلوب مادي يا معنوي‌مان برسيم ، بلكه توجه به خود اين راه نيز ارزش دارد . همين كه اظهار عبوديت و بندگي است ، همين كه مظهر سرنهادن به عظمت آستان ربوبي است ، همين كه ساختار خداپرستي است، براي آشكار شدن ارجمندي آن بس است . گر چه در ظاهر ،‌حاجت ما برآورده نشود .

اذن دعا ، لطف �